Passie voor non fictie

Over non fictie op het terrein van kunst, onderwijs, filosofie. Voor iedereen die wel eens nadenkt.

“De schenkende liefde laat anderen delen in de geestelijke rijkdom die men bezit, om niet, louter uit vreugde ze te delen”
(Nicolai Hartmann)

zondag 30 december 2018

VERSTROOID VAN SCHOOT


In Groningen gingen we soms naar het literair café. Ik spreek over de jaren 70. Het was niet omdat we zo geïnteresseerd waren in de literatuur of poëzie, maar omdat dat op sommige dagen het enige café was waar je de uren tussen 04.00 en 06.00 door kon brengen. En omdat naar bed gaan geen optie was. In dat literair café trad Jean Pierre Rawie op. Met gedragen, dan wel onbegrijpelijke teksten.

Veel later werd Jean Pierre een enigszins gekende en gewaardeerde nationale dichter. Samen met Driek van Wissen werd hij de literaire identiteit van Groningen. Al verschilden hun stijlen en vormen. Driek schopte het tot schrik van het dichtersestablishment zelfs tot 'Dichter des Vaderlands'.

Voor beiden is het aloude Sonnet een graag gehanteerde verschijningsvorm van hun gedachten of emoties. Al vermoed ik dat ze niet verwach(t)ten dat  al het lezerspubliek een Sonnet herkent, zelfs niet als het hen in het gezicht staart of als ze er over struikelen. Lees maar eens het gedicht 'Recensie' van Driek. Op bladzijde 207 van zijn verzameld werk 'Onverwoestbaar mooi'.

En nu stuit ik op een bundel verhalen en/of columns van Jean Pierre. Met de titel uit mijn titel.  'Verstrooid van schoot' is een schitterende en hilarische verzameling verhalen en meningen die aanzetten tot lachen en nadenken. Een mooie en onderschatte combinatie.

Een verhaal dat gaat over een 'vraaggesprek' met 'twee bekoorlijke studentes' van het gymnasium, waarin Jean Pierre de dames vertelt over het lezen van Dr. Zjivago van Boris Pasternak, zette mij aan het denken.

Lanzaamaan werd mij duidelijk dat ook de begrippen KGB en Koude oorlog voor mijn gehoor geheel onbekend waren.

Hij kan begrip opbrengen voor de onwetendheid van de beide dames m.b.t. dit boekwerk tot hem duidelijk wordt dat ook de begrippen 'KGB' en 'Koude oorlog' voor zijn gehoor geheel onbekend zijn.

Het gaat verder over het drogbeeld dat je 'alles kunt opzoeken'. Het verhaal is een prachtige metafoor voor de actuele discussie over het spanningsveld tussen kennis en vaardigheden. En het is van een zo rijk taalgebruik dat je de eruditie ervan gaat waarderen. Lezen dat werkje!


dinsdag 31 december 2013

Lezen en schrijven: Schenkende liefde

Dit wordt mijn tweede nieuwe blog. Over boeken die ik heb gelezen. Omdat ik gek ben van boeken. Of beter: Van de dingen die in boeken staan, van de wijsheid van hen die de moeite nemen een boek te schrijven.
Er is zo ongelooflijk veel dat de moeite van het lezen waard is, zoveel dat nooit onder de aandacht van de mensen komt die er intens van zouden genieten, of die er hun levensproblemen mee zouden zien opgelost.
Maar uiteindelijk is elk belang eigenbelang: Ik wil het zo graag delen. Ik wordt zo gelukkig van lezen. Ik gun iedereen dat ultieme geluk van met een boekje in een hoekje terwijl je leven in waarde toeneemt.

Nog voor ik begin denk ik: Hoe zinloos is deze inspanning? Om meteen de titel van een boek te citeren dat ik heb gelezen: "Wees blij dat het leven geen zin heeft" van Jaap van Heerden. Hilarisch en vol goede raad. 

Waarom iets schrijven over wat anderen hebben geschreven? Michel de Montaigne, een filosoof die leefde in de 16(!)de eeuw schreef nadat hij een boek had gelezen dat hij niet begreep: "Als ik iets twee keer heb gelezen en ik begrijp het niet, ben ik dan zo dom of is de schrijver te lui om het duidelijk uit te leggen?" 

Ik heb vaak het idee dat dingen erg moeilijk worden opgeschreven, terwijl ze zo simpel kunnen worden gezegd zonder de inhoud te verliezen. Al ligt daarmee verguizing op de loer, zoals een andere favoriet, Alain de Botton, regelmatig moet ondervinden. Maar simpel of moeilijk opgeschreven, alle tekst verdient kritische bejegening als het gaat om de inhoud. Schrijven is voor mij dus ook een vorm van plezierig nadenken.

Toch was ik met deze overwegingen nog niet over de schrijfdrempel. Daarvoor moest te rade bij de Filosoof Nicolai Hartmann, die leefde van 1882-1950. Hij ontwikkelde een nieuwe ethiek, nieuw in de zin van: ‘zonder God’. Hij benoemde drie soorten deugden, te weten de christelijke (naastenliefde, waarachtigheid, oprechtheid, betrouwbaarheid en trouw, bescheidenheid en nederigheid), de antieke deugden (Rechtvaardigheid, moed, wijsheid en zelfbeheersing) en hij ontdekte nieuwe moderne waarden. Die zijn wat lastiger. Hij noemt ze:
  • de liefde tot de verste (het nastreven van een ideaal en dat verwezenlijken),
  • de waarde van de persoonlijkheid (de potentie die je hebt en dient te verwezenlijken),
  • de persoonlijke liefde (De liefde voor een andere persoon, het realiseren van de persoonlijkheid van de ander) en tenslotte
  • de ‘schenkende liefde’.
De schenkende liefde. Wat is dat? Hartmann zegt:

“De schenkende liefde laat anderen delen in de geestelijke rijkdom die men bezit, om niet, louter uit vreugde ze te delen”. Dat was anders dan ik had gelezen bij een derde held in dit verhaal, Maarten ’t Hart, die zegt dat belezenheid wel de meest onbeduidende van alle deugden is. Ik weet nu dat ook hij daarmee bedoelt dat hij zoveel plezier in het delen heeft dat hij z’n eigen kennis niet eens opmerkt. Hij bezit de gave van de schenkende liefde in nog veel grotere omvang dan ik. Maar ik ga het toch proberen.

Wie het leuk vind kan mij volgen.